Over zen en leven

Toon Fugers, die al ruim 35 jaar zen beoefent, stuurde op 28 mei jl. een brief naar het BUN-secretariaat, over de titelfraude van Rients Ritskes. Toon kent Ritskes al van voor 1986, dat wil zeggen voordat hij drie maanden in een Japans klooster zat. Hij schrijft in de brief:

“Ik schrijf deze brief uitsluitend namens mijzelf als verontruste dharmabeoefenaar.

Zoals u ongetwijfeld weet heeft de heer Sokun Tsushimoto Roshi zich duidelijk uitgesproken over de kwalificaties van Rients Ritskes als zenleraar, alsmede over zijn titelfraude. Een goede zaak dat dit eindelijk in de openbaarheid is gekomen en wat mij betreft zeer verhelderend.”

Even verderop:

“Er is in het geheel geen sprake van enige inbedding in het gedachtegoed van één van de boeddhistische tradities, wanneer je kijkt naar het onderricht van Rients Ritskes.”

“Zen.nl is geen boeddhistische organisatie en hanteert de boeddhadharma niet als uitgangspunt en Rients Ritskes is geen boeddhistische leraar, maar een mind-control-coach.”

Toon vindt dat Zen.nl daarom geen lid kan zijn van de BUN:

“Het handhaven van de inschrijving van Zen.nl, zou de BUN – naar mijn idee – medeverantwoordelijk maken voor de ontstane situatie.”

Ook hoort hij graag wat er besloten wordt:

“Zodra u als BUN-bestuur een standpunt over deze kwestie geformuleerd heeft, zou ik daar natuurlijk graag over geïnformeerd willen worden.”

Toon stuurde zijn mail met de brief zoals gezegd op 28 mei 2013 naar het secretariaat van de BUN, ruim voor de BUN-ledenvergadering op 8 juni. Pas op donderdag 6 juni kreeg hij bericht van het secretariaat – een ontvangstbevestiging en de mededeling dat de brief was doorgestuurd naar de bestuursleden van de BUN.

Sindsdien is het stil gebleven - geen enkele reactie na afloop van de vergadering. En het is vandaag alweer de 26e. De BUN is misschien een soort vrijmetselaarsloge geworden. Niemand weet wat er op de vergadering is gezegd over Zen.nl en het BUN-lidmaatschap van die club. Vooralsnog komt er niks in de openbaarheid.

Wel stond het onderwerp op de agenda, getuige ook een passage uit de brief die BUN-voorzitter André Kalden vóór de vergadering aan de BUN-leden stuurde:

“Er is discussie ontstaan binnen de Zen-traditie. In dit kader is op verzoek van een van onze leden [N.B. dat is dus niet Toon Fugers; alleen boeddhistische organisaties kunnen namelijk lid zijn van de BUN. Natuurlijke personen, boeddhisten of beoefenaars van een boeddhistische meditatievorm, zijn uitgesloten van lidmaatschap, rs] het agendapunt Zen.nl opgenomen. De BUN is een vereniging van organisaties tot nut, etc. Wij staan als BUN verder buiten de interne gang van zaken bij aangesloten leden; wij hebben geen controlerende taak. Een statutaire bevoegdheid in die richting ontbreekt ook. Leden kunnen tijdens de ALV elkaar wel vragen stellen over de interne gang van zaken. Dit is de reden om dit agendapunt op te nemen.”

Kalden trekt hier aan alle kanten zijn handen af van de titelfraude-kwestie. Dat was wel eens anders.

Hoe dan ook, de brief van Toon Fugers is te mooi om alleen beschikbaar te stellen aan het BUN-bestuur. Waarbij ik ook nog zomaar denk dat dat paarlen voor de zwijnen is. Daarom hier integraal, met instemming van Toon.

Lees de brief.

Lees ook Toon’s eerdere reactie naar aanleiding van de titelfraude van Ritskes:

TITELFRAUDE RIENTS RANZEN RITSKES ROSHI

Ik merk dat ik nogal geraakt ben door de affaire Rients Ritskes. Zonder mijzelf een oordeel aan te willen matigen m.b.t. zijn integriteit in deze zaak, ben ik naar aanleiding hiervan tot een aantal stellingen gekomen, die -althans voor mij- heel fundamenteel zijn en direct raken aan de problematiek zoals die er ligt:

• Oprechtheid / integriteit is misschien wel de belangrijkste boeddhistische deugd. Onjuiste of onduidelijke beweringen m.b.t. verworven rang of erkenning binnen de boeddhistische traditie zijn daarmee niet te rijmen.
• Je kunt de boeddhistische praktijk nooit reduceren tot een toolbox met (meditatie-) technieken en methoden.
• Het propageren van meditatie door aanlokkelijke perspectieven in het vooruitzicht te stellen (een gelukkiger mens worden of beter leren functioneren), zegt meer over de marketingskwaliteiten van degene die dit zo aan de man brengt, dan over zijn / haar inzicht in de dharma.
• Het is een verarming en verschraling om de boeddhistische praktijk (zazen / meditatie) los weken van de boeddhistische context en traditie; het is juist het hart daarvan.
• Je kunt je particuliere opvattingen over meditatie en boeddhisme, en je persoonlijke interpretaties daarvan, nooit als 'de Zentraditie' presenteren en dat dan vervolgens te legitimeren met je ‘erkenning’ door die Zentraditie.
• Meditatie / zazen is niet iets wat te 'leren' is. Een cursus 'leren mediteren' is eigenlijk met zichzelf in tegenspraak. Het is slechts te praktiseren / te beoefenen.
• Een dharmaleraar / zenleraar zal zichzelf nooit presenteren als 'iemand die het weet'. Zodra je een spirituele leraar ontmoet die pretendeert 'het te weten', d.w.z. die claimt de waarheid in pacht te hebben, moet er onmiddellijk een rood lampje gaan branden! Altijd!
• De dharma laat zich niet bezitten, de dharma laat zich niet rationaliseren, de dharma laat zich al helemaal niet 'vermarkten'.
• 'Jij bent niet de Boeddha, de Boeddha is jou!' (Tozan). 'De Weg is volmaakt, open, universeel en overal aanwezig' (Dogen). De dharma is derhalve van meet af aan van en voor iedereen, zonder enige uitzondering.

Toon Fugers, zenbeoefenaar sinds 1976                    

“In Amerika en sommige Europese landen, zoals Duitsland, schijnen charlatans voor te komen die zichzelf tot zenleraar hebben gebombardeerd. Maar voor zover mij bekend is dat in Nederland en België niet het geval.”

Dick Verstegen in zijn boek ‘Zenboeddhisme’ uit 2005 (uitgeverij Kok, ISBN 90 435 1082 3), pagina 89.

Verstegen’s opdracht voorin het boek:

“Ik draag dit boek op aan mijn leraar Rients Ranzen Ritskes, voor wie zen, doen en leven één zijn.”

De paarlen liggen dezer dagen voor het oprapen. Ook het Boeddhistisch Dagblad schrijft nu over de breuk van Wanda Sluyter met Zen.nl. Sterker nog, ze hebben haar er zelfs over gesproken. En dat was niet mals.

Sluyter zegt keihard: ‘Ik heb moeite met het gedrag van Rients sinds de kritiek (van Sokun Tsushimoto Roshi) op zijn functioneren. Ik lag al vaker in de clinch met Rients, met name over de expansiedrift.’ Vervolgens zegt ze volgens beste Nederlands boeddhistisch gebruik iets aardigs, namelijk dat ze het allemaal wel begrijpt, maar de uitspraak liegt er intussen niet minder om.

Overigens zou ik dolgraag weten met welk gedrag Sluyter moeite heeft, maar die vraag laat het BD helaas liggen.

Pepertalk
Een andere pepertalk: ‘Het geharrewar tussen Sokun en Rients over het feit of Rients wel of niet een geautoriseerd leraar is, was de befaamde druppel die de emmer deed overlopen. Ik heb geen zin in kwesties en wil me kunnen richten op waar het om gaat: de beoefening van zen.’

Dat laatste klinkt ineens wel heel devoot. Ik vrees dat er toch ook wat strategische overwegingen meespelen. Moeten we misschien lezen: ‘ik ben liever geen onderdeel van een organisatie met een reputatieprobleem, want dat straalt negatief af op mijzelf’?

En hoezo alleen ‘de beoefening van zen’? Ze gaat toch gewoon door met het oprichten en leiden van een nieuwe zenclub die bovendien dezelfde commerciële prijzen vraagt als Zen.nl? Jaja, alles is zenbeoefening, ik weet het. Maar toch.

Apetrots
Zo zegt Sluyter ook: ‘Dat gedoe met die titels interesseert me niet. Ja, zullen sommigen zeggen, jij hebt zelf de titel osho binnen die groep gekregen.’ Inderdaad. Hoe raad je het zo. En ze was apetrots, en dubde haar twitteraccount vanaf dat moment ‘@oshowanda’. En nu plotseling interesseert ‘dat gedoe met die titels’ haar niet. Dit gedrag lijkt vergelijkbaar met het gedraai van Ritskes over de titelfraude. Opportunisme is het sleutelwoord. En zo heeft de leerling misschien meer gemeen met de ‘leraar’ dan ze zou willen.


Lees het hele artikel op de website van het Boeddhistisch Dagblad

Wanda Sluyter is voor zichzelf begonnen in Eindhoven. Dit meldt Open Boeddhisme. Ze speelde jarenlang voor zenleraar onder de vlag van Zen.nl.

Wanda was in 2010 bij de eerste lichting van vijf ‘osho’s’ die door Zen.nl-ondernemer Ritskes waren benoemd in een door hemzelf bij elkaar gefantaseerde hiërarchische structuur, inclusief bijbehorend flinterdun curriculum. Kort na het bekend raken van de titelfraude van Ritskes in april 2013, doopte ze haar twitteraccount @oshowanda om in @wandasluyter.

Wanda neemt Michel Berkelaar mee. Ze hebben samen Zen Centrum Eindhoven opgericht. De prijzen voor de cursussen blijven hetzelfde, dus ze hebben wel iets geleerd van de commerciële benadering van Zen.nl. Bijkomend voordeel is dat ze nu geen 8 procent franchise-afdracht meer hoeven te doen aan Ritskes. Maar misschien hadden ze korting op deze standaardfee die elke Zen.nl-vestiging aan de grote baas betaalt.

Zinkend schip
Zen.nl begint intussen een zinkend schip te worden, dus mogelijk is bij de deserteurs (in de letterlijke betekenis van dat woord) sprake van enig opportunisme. Ook hier valt de appel dan niet ver van de boom. Ben benieuwd of en wie er volgen.

Interessant is dat beiden in hun nieuwe biografietjes vrijwel alle verwijzingen naar Zen.nl hebben weggelaten. Alsof ze zich schamen voor hun verleden. Ik kan me daar wel iets bij voorstellen, maar vraag me tegelijk af of ze dat dan niet al veel eerder hadden kunnen bedenken. Misschien weerhield de worst van het osho-schap ze. Na titelfraude nu titelhebzucht? Overigens staan Wanda en Michel op het moment dat ik dit schrijf nog steeds op de website van Zen.nl, in de vooralsnog steeds langer wordende lijst ‘leraren en coaches’.

Anyway. Lees alles op Open Boeddhisme.

Open Boeddhisme: Zen.nl-leraren maken schoon schip
Website Zen Centrum Eindhoven
Over de Osho-benoeming: Notoire nonsens, baarlijke onzin en andere dilemma's

Wat heb ik genoten vanmiddag. Eindelijk de langverwachte BOS-radiouitzending over de titelfraude van Rients Ritskes. Ga vooral luisteren, je krijgt ‘m in plakjes op je bord, netjes gefileerd, geen graatje meer te bekennen. De man lijkt het zelf niet te beseffen, hij blijft gewoon zijn draconische leugens ten beste geven.

Hoor hem fantaseren bij de vraag waarom hij nu ineens de Japanse traditie vaarwel zegt. Datgene waar hij decennialang een spontane ejaculatie van kreeg, maakt hem plotseling impotent. BOS-programmamaakster Agnes Sommer heeft maar weinig woorden nodig. ‘Hoezo opeens? Want het is al 35 jaar hetzelfde. Het is al 200 jaar hetzelfde.’ Er volgt een betoog over de kloostertraditie in Japan, die ‘veel te hiërarchisch en veel te dogmatisch’ zou zijn, en leeglopende kloosters, en hoe zijn eigen organisatie het allemaal veel beter doet.

Sommer houdt de ogen op de bal. ‘Maar hoe komt het nou dat u in april het licht zag? En was dat voor- of nadat Sokun Tsushimoto u had verzocht om zijn naam van de website te halen?’

Opnieuw een verhaal vol zijpaden, maar Sommer blijft zichzelf. ‘Kortom, het was nadat Tsushimoto u had gevraagd om zijn naam van de website te halen’, is haar droge constatering na het luchtkasteel van Ritskes.

Hotsprings
De rest – het is teveel om op te noemen. De ene leugen volgt de andere halve waarheid op. Over hele trainingsweken (sesshin) en zelfs Rohatsu’s (intensieve sesshin) die Ritskes zou hebben gedaan, terwijl hij, zo blijkt uit de kloosteradministratie, maar 1 tot 2 dagen per keer mee zat, en daarna weer naar zijn hotelletje en z’n hotsprings verdween.

Hij zou nu plots in 1987 door Hirata Roshi tot Sensei zijn benoemd. ‘Sensei?’ zegt Sommer. Hoor haar intonatie en geniet! Wie kan deze man nog serieus nemen, wie wil er met zo’n fantast trainen?

Schuitje
Jiun Roshi (Jenny de Wit) mag commentaar geven en doet ’t aardig. Ze maakt de zen-lerarenopleiding van Ritskes zonder omhaal met de grond gelijk. Er is geen curriculum. Spirituele ontwikkeling en je ontwikkeling als mens, zegt ze, moeten hand in hand gaan. Over de wil om Roshi of zenleraar te worden, vraag Agnes Sommer: ‘Je kunt je dus niet aanmelden of solliciteren ofzo?’ ‘Dat kun je wel doen’, zegt Jiun,  ‘maar ik denk niet dat er iemand is die daarop in zal gaan. Eerlijk gezegd ben je er niet eens mee bezig als je zentraining doet.’ Dit invalideert dus álle 145 leraren in opleiding bij Ritskes. Gezellig, allemaal in hetzelfde schuitje, als bootvluchtelingen die exorbitante bedragen hebben neergeteld voor een reis naar nergens.

‘Zentraining doe je in eerste instantie voor jezelf’, alsdus Jiun/Jenny, ‘omdat er wellicht een behoefte is tot spirituele ontwikkeling. En of je leraar gaat worden of voor meester bezig bent, dat is iets dat helemaal niet speelt. Want uiteindelijk ben je dan bezig met een bepaald doel, met bepaalde ideeën die je hebt over wat je zou willen worden. En dat is in feite strijdig met wat er in de zentraining zelf moet gebeuren. Namelijk, jezelf helemaal losmaken daarvan. En als je dat hebt gedaan, dan ontstaat er op een hele natuurlijke manier een leraarschap.’

Omerta
Beetje jammer dat Jenny aan het eind van de uitzending beduidend minder expliciet is. Daar zegt ze ineens: ‘Je kunt niemand iets kwalijk nemen, noch Tsushimoto, noch Rients. En ik denk dat hij heel goed werk doet.’ Dit is dan weer de zo kenmerkende lafheid van het Nederlandse zenwereldje. Eerder liet Nico Tydeman zich in vrijwel dezelfde bewoordingen uit, het lijkt wel alsof er een soort omerta heerst. Ze hád ‘m de doodssteek kunnen geven, maar in plaats daarvan steekt ze een dolk tussen z’n ribben, draait ‘m een paar keer stevig rond en trekt ‘m dan weer terug. Ik weet niet wat prettiger is.

Tsushimoto Roshi was helder. Het was goed hem te horen. Hoor hem en hoor Ritskes. En hoor het verschil tussen een eerlijk mens en een bedrieger. ‘The real zen monk is very modest. He will never use his title. So everything contradicts this.’

Ritskes doet het af als een taal- en cultuurkwestie. Jarenlang bedelde hij bij Hirata en Tsushimoto om het zenmeesterschap en de titel Roshi. Uiteindelijk heeft hij ‘m zichzelf aangemeten. Nu zegt hij dat hij nooit heeft gezegd of geschreven dat hij autorisatie van Tsushimoto heeft gekregen. Helaas stond dat jarenlang precies zo op zijn website, dus dit is simpel af te doen als een keiharde leugen. Geen woord meer aan vuil maken.

Overbrieft
Floor Rikken, Ritskes-fan en zenleraar onder auspiciën van Ritskes, mocht iets aardigs zeggen over haar leraar. Ze stond stijf van de zenuwen. Je hoort haar dichtgeknepen keel door de speakers heen. De angst om iets verkeerd te doen of te zeggen druipt eraf. Misschien is ze ‘overbrieft’ door de voorlichter van Ritskes. Of staat de grote meester zelf met de zweep achter de deur. Pjotr Bos daarentegen heeft zich definitief losgemaakt uit de greep van zen.nl en praat vrijelijk en genuanceerd over zijn kritiek op Ritskes en zijn club.

Ach, er zit zoveel in het programma, je moet echt gaan luisteren. De rakusu (slabje, symbool van het kleed van de boeddha) komt uitvoerig ter sprake, de titel Dai Osho, het ‘inleveren van de pij’ door Ritskes bij het klooster Tenryuji, en de koanstudie van Ritskes. Daarover is op zich al een artikel te schrijven, komt misschien nog eens, honderd koan in drie maanden slaat totaal nergens op.

Uitsmijter
Dus, los van de een beetje sneue uitsmijter van Jiun Hogen Roshi is het een lekker stukkie geworden, die uitzending. Standbeeld voor Agnes Sommer, die subtiel maar overtuigend de façade van Ritskes neerhaalt. En Gouden Kalf voor Ritskes, voor beste acteerprestaties.

Uitzending: klik hier, zaterdag 22 juni, Hemelsbreed, 15.00 – 16.00 uur (vanaf 04:00 min.)

Oeioeioei! Censuur bij Zen Amsterdam? Niet oordelen, maar misschien wel volledig uitsluiten. Is waarschijnlijk effectiever. Op de jaarvergadering, afgelopen woensdag, is gesproken over het weren van onwelgevalligen (mensen / meningen) uit de openbare facebookgroep van de club. Het schragen van standpunten met argumenten is blijkbaar ondoenlijk. De discussie over het al dan niet uitvoeren van het voornemen is binnen Zen Amsterdam nog niet ten einde, dus wie weet. Zou humor zijn, in de context van hun veelgeprezen 'niet oordelen' en 'alles mag er zijn'. Het feit alleen al dat ze het overwegen, mijn god...

Zie de mooie entry van Annemiek Deerenberg, 'De dharma is vrij en wij?', op de (vooralsnog) open facebookpagina van Zen Amsterdam. Get it while you can!