Kreeg laatst een Facebook-melding van iemand die een ‘Bearing Witness Retraite’ aankondigde.
Misschien weet u niet wat ‘Bearing Witness’ inhoudt. Ik zou zeggen: ignorance is bliss en houwen zo. U kunt nog terug. Niemand dwingt u om verder te lezen. Na deze blogpost is het te laat en zult u liggen woelen met de koan: zijn dit nu de vruchten van het westerse boeddhisme? Ik vrees van wel.
Bearing witness betekent dat je kijkt naar het lijden. Maar ja, dan moet je wel zeker weten dat er echt pittig lijden ís natuurlijk. Niet van dat laffe welvaartslijden, zoals een lekke band of een file, want dat hebben we elke dag al. Nee, écht lijden, je kent het wel, onderdrukking, marteling en genocide. Voor minder doen ze het niet, bij Bearing Witness.
Drie keer raden waar het dit keer heen gaat. Lampedusa. Het eiland waar alle Afrikanen stranden die op weg zijn naar geluk in Europa. Als ze niet onderweg uitdrogen of verdrinken. En daar gaat de ‘Zen Peacemakers Society’ dan een paar dagen rondhangen.
Veel is er verder niet duidelijk over de retraite. Zoals de zelfbenoemde Vredesmakers het formuleren:
‘Deze retraite bevindt zich in de pioniersfase. Dit betekent niet dat we geen programma met zinvolle ingrediënten aanbieden, maar dat we zelf nog niet precies weten hoe een en ander gaat uitpakken.’
Lees: we have no fucking clue. En die zinvolle ingrediënten, voor wie precies zijn die zinvol? Voor de Afrikanen, of voor de deelnemers met hun welvaartsbuiken en vette bankrekeningen, die alles al eens gezien en gedaan hebben, en nu te langen leste op zoek zijn naar ‘innerlijke verdieping’?
Geen idee dus, hoe het eruit gaat zien daar op Lampedusa, maar de fantasie van de organisatie is des te levendiger. Zo willen ze:
‘Lezen, zitten in stilte (gasten worden hiervoor uitgenodigd : ooggetuigen zoals Lampedusans, toeristen, politie / militaire persoon, etc)’
Politie? Een militaire persoon? Dat zijn Italianen. Ik wens je alvast veel succes met de carabinieri ter plaatse, als je niet a priori overhoop geknald wordt omdat je te dichtbij komt. Zal mij benieuwen hoeveel autochtonen of beroepsmatig betrokkenen ze kunnen betrekken bij hun toneelstuk. Toeristen trappen uit verveling overal in, dus dat komt wel goed.
Verder blijkt toch ook bij deze vakantiegangers het strand een heuse trekpleister – maar liefst twee activiteiten spelen zich af op deze magische grens tussen land en zee. Ze gaan (misschien wel) ‘een of twee nacht(en) buiten op het strand slapen (vrijwillig)’ en bovendien is er gelegenheid tot een ‘nachtwake bij een kampvuur op het strand’. Wel handig voor als zo’n boot vol uitgeputte Afrikanen ’s nachts arriveert, dan worden ze in ieder geval bijgelicht. Misschien kunnen ze ze zelfs alvast een stukje tegemoet zwemmen. Gezellig samen aankomen!
Wat me dan wel weer verbaast. Als je echt witness wil bearen, waarom laat je je dan niet rippen door mensenhandelaren in Afrika, en ga je samen met die lui op zo’n overvolle, levensgevaarlijke boot zitten, met het levensgrote risico dat je dood aankomt. Kijk, dát is het verschil tussen lef en laf. Maar daar lees ik niks over in de aankondiging. Dus dat onderdeel zal wel geschrapt zijn wegens te weinig belangstelling. Toch jammer.
Maar goed. Je kunt ook altijd nog naar Rwanda, waar ze gaan lopen peuren in de genocide op de Tutsi’s. Paternalistisch neo-kolonialisme in een schijnboeddhistisch jasje.
Of wil je liever naar Auschwitz, het neusje van de zalm qua lijden, lekker lang gerijpt, een gegarandeerde volle 100 punten op uw ellend-o-meter? Voor een retourtje betalen de deelnemers tegenwoordig minimaal 1600 dollar. Come and get it.
Kort en goed, ‘Bearing Witness’ is veredeld ramptoerisme en lijkenpikkerij van de zonen en dochters van westerse welvaart, die buiten zichzelf voeding zoeken voor het oproepen van innerlijke emotionele extremiteiten, zodat ze weer voelen dat ze leven. Spiritueel parasitisme dus. Ze betalen er grof voor. Maar het is erg helend, kaarsjes branden en compassie-achtig doen langs de sporen van totale ontmenselijking - onderdrukking, mishandeling en de dood. Waarom? Als je het niet kunt met je eigen geliefden en vijanden, waarom dan de halve wereld afreizen om te masturberen op andermans lijden?