Vandaag was het symposium ‘Boeddhisme en cultuur’, met Stephen Batchelor. Paul van der Velde was overigens ook zeer de moeite waard, over bijgeloof in Zuid-Oost Aziatisch boeddhisme. Ervaringsdeskundige, die wereld gaat leven als hij praat, haast een sprookje.
Om de een of andere reden had ik nog nauwelijks iets van Batchelor gelezen. Misschien mede daarom sloeg hij in als een bom. Echte Brit, relativerend, intelligent, kennis van zaken, heel strakke analyse van het boeddhisme, de kernpunten daarvan (als ik ze zo mag noemen in zijn postmoderne benadering) en een heldere kijk op heden en toekomst van het boeddhisme in de moderne tijd. Batchelor spreekt van een ‘culture of Awakening’, niet van een religie. Nog een beetje nagepraat. Als je zo iemand dan ziet, moet je het ook maar uitbuiten.
Ik was onder de indruk, waarschijnlijk niet in de laatste plaats omdat Batchelor precies lijkt te expliciteren wat er bij mij leeft. Dus thuis een beetje gegoogled. Een praatje van hem tijdens een retraite vond ik alweer heel anders. Licht plichtmatig, een paar koan, vooral verwijzend naar de ‘zo-heid’ van dingen, het simpele, alledaagse. Dat is goed, maar ik miste scherpte, bezieling en de stap in het diepe, de afgrond van niet-zelf in. Misschien kwam dat in het volgende praatje. Hoe dan ook, ik schreef mijn lief: ‘Hij is goed, maar niet geworteld. Hij praat van buitenaf, ook als hij een retraite leidt. Vind het niet zo indrukwekkend hier, terwijl het vanmiddag insloeg als een bom. Maar dat was natuurlijk meer beschouwend-filosofisch, over de ontwikkeling van het boeddhisme. Hm.’
Dat niet geworteld zijn is vooral intuïtie, ik weet het niet zeker. Had dat gevoel al na een paar zinnen en het bleef de rest van de inleiding hangen. Alsof ik iets zou zeggen over Tibetaans boeddhisme of vipassana. Terwijl Batchelor toch een flinke tijd in een Koreaans zenklooster heeft getraind en de retraite op die leest geschoeid was. Eens kijken wat anderen vinden. Ridderlijk plaatst Batchelor een kritische recensie van zijn boek ‘Buddhism without belief’ op zijn eigen site. Niet dat ik daarmee wijzer werd in de context van mijn eigen vraag (‘Is hij primair filosoof of primair praktijkman?’), maar wel mateloos interessant. De auteur, Bhikku Punnadhammo, schrijft:
‘It is most telling that Mr. Batchelor sees a belief in rebirth as a "consolation." [ N.B. Batchelor ziet karma en wedergeboorte als cultuurgebonden aspecten van het boeddhisme, en dus niet als essentieel voor de stroming.] He recognizes the incongruity of this by calling it a "curious twist that westerners find [it so]" (p35) Nevertheless he claims that "an agnostic Buddhist looks to the Dharma for metaphors of existential confrontation rather than consolation." (p.18) It is only a very superficial understanding of rebirth that finds any consolation therein. It is not an escapist fantasy, but an understanding that confronts the terrible realities of birth, old-age, sickness and death head on. Anyone who has contemplated these ideas in depth begins to have a detachment from the world of sensuality and form. How can that which is repeated endlessly and always ends in the same sorry way have any appeal?
It is more likely the fantasy of annihilation that is the consolation. One can pretend to be brave and accept extinction but thereby escape all the awful consequences of karma (or so one may imagine.) The picture is not as simple or as one-sided as "Buddhism Without Beliefs" would have us believe.’
Heel spannend: het geloof in wedergeboorte als troost of de realiteit van wedergeboorte als afschrikwekkend perspectief. Een omkering van formaat. Van een duidelijk meer traditionele boeddhist, die zich niet zomaar de leerstellingen van karma en wedergeboorte laat ontnemen. Overigens vraag ik me wel af wie hier de hoofdprijs Calvinisme krijgt. Mijn god, het beeld van een eindeloze herhaling van wedergeboorten met niets dan ellende in het verschiet ('repeated endlessly and always ending in the same sorry way' en 'the awful consequences of karma'). Kom, we gaan nog eens op excursie met Jeroen Bosch. Gelukkig is er nog het Nirwana.
Ik laat het hier even bij voor nu, het is al laat en ik hoop dat dit weer voldoende inspiratie is. Doorklikken en boeken lezen kan altijd. Er gebeurt van alles!
P.S. Naar aanleiding van de tekst dacht ik dat Punnadhammo een verstokte Zuid-Oost Aziatische boeddhistische monnik was, maar nu snap ik het Calvinisme in zijn tekst: 'Punnadhammo is a Canadian, born Michael Dominskyj in Toronto in 1955'. Een westerling dus.
Om de een of andere reden had ik nog nauwelijks iets van Batchelor gelezen. Misschien mede daarom sloeg hij in als een bom. Echte Brit, relativerend, intelligent, kennis van zaken, heel strakke analyse van het boeddhisme, de kernpunten daarvan (als ik ze zo mag noemen in zijn postmoderne benadering) en een heldere kijk op heden en toekomst van het boeddhisme in de moderne tijd. Batchelor spreekt van een ‘culture of Awakening’, niet van een religie. Nog een beetje nagepraat. Als je zo iemand dan ziet, moet je het ook maar uitbuiten.
Ik was onder de indruk, waarschijnlijk niet in de laatste plaats omdat Batchelor precies lijkt te expliciteren wat er bij mij leeft. Dus thuis een beetje gegoogled. Een praatje van hem tijdens een retraite vond ik alweer heel anders. Licht plichtmatig, een paar koan, vooral verwijzend naar de ‘zo-heid’ van dingen, het simpele, alledaagse. Dat is goed, maar ik miste scherpte, bezieling en de stap in het diepe, de afgrond van niet-zelf in. Misschien kwam dat in het volgende praatje. Hoe dan ook, ik schreef mijn lief: ‘Hij is goed, maar niet geworteld. Hij praat van buitenaf, ook als hij een retraite leidt. Vind het niet zo indrukwekkend hier, terwijl het vanmiddag insloeg als een bom. Maar dat was natuurlijk meer beschouwend-filosofisch, over de ontwikkeling van het boeddhisme. Hm.’
Dat niet geworteld zijn is vooral intuïtie, ik weet het niet zeker. Had dat gevoel al na een paar zinnen en het bleef de rest van de inleiding hangen. Alsof ik iets zou zeggen over Tibetaans boeddhisme of vipassana. Terwijl Batchelor toch een flinke tijd in een Koreaans zenklooster heeft getraind en de retraite op die leest geschoeid was. Eens kijken wat anderen vinden. Ridderlijk plaatst Batchelor een kritische recensie van zijn boek ‘Buddhism without belief’ op zijn eigen site. Niet dat ik daarmee wijzer werd in de context van mijn eigen vraag (‘Is hij primair filosoof of primair praktijkman?’), maar wel mateloos interessant. De auteur, Bhikku Punnadhammo, schrijft:
‘It is most telling that Mr. Batchelor sees a belief in rebirth as a "consolation." [ N.B. Batchelor ziet karma en wedergeboorte als cultuurgebonden aspecten van het boeddhisme, en dus niet als essentieel voor de stroming.] He recognizes the incongruity of this by calling it a "curious twist that westerners find [it so]" (p35) Nevertheless he claims that "an agnostic Buddhist looks to the Dharma for metaphors of existential confrontation rather than consolation." (p.18) It is only a very superficial understanding of rebirth that finds any consolation therein. It is not an escapist fantasy, but an understanding that confronts the terrible realities of birth, old-age, sickness and death head on. Anyone who has contemplated these ideas in depth begins to have a detachment from the world of sensuality and form. How can that which is repeated endlessly and always ends in the same sorry way have any appeal?
It is more likely the fantasy of annihilation that is the consolation. One can pretend to be brave and accept extinction but thereby escape all the awful consequences of karma (or so one may imagine.) The picture is not as simple or as one-sided as "Buddhism Without Beliefs" would have us believe.’
Heel spannend: het geloof in wedergeboorte als troost of de realiteit van wedergeboorte als afschrikwekkend perspectief. Een omkering van formaat. Van een duidelijk meer traditionele boeddhist, die zich niet zomaar de leerstellingen van karma en wedergeboorte laat ontnemen. Overigens vraag ik me wel af wie hier de hoofdprijs Calvinisme krijgt. Mijn god, het beeld van een eindeloze herhaling van wedergeboorten met niets dan ellende in het verschiet ('repeated endlessly and always ending in the same sorry way' en 'the awful consequences of karma'). Kom, we gaan nog eens op excursie met Jeroen Bosch. Gelukkig is er nog het Nirwana.
Ik laat het hier even bij voor nu, het is al laat en ik hoop dat dit weer voldoende inspiratie is. Doorklikken en boeken lezen kan altijd. Er gebeurt van alles!
P.S. Naar aanleiding van de tekst dacht ik dat Punnadhammo een verstokte Zuid-Oost Aziatische boeddhistische monnik was, maar nu snap ik het Calvinisme in zijn tekst: 'Punnadhammo is a Canadian, born Michael Dominskyj in Toronto in 1955'. Een westerling dus.
RSS Feed
