Sure is Amerikaan en monnik in de traditie van de Chinese Ch’an meester Hsuan Hua. Hij begon zijn lezing met een paar opmerkingen over het kloosterboeddhisme en bestreed de stelling dat het boeddhisme in het westen vooral een lekenpraktijk is. ‘Het monastieke boeddhisme groeit in de VS’, zei hij. Dat zou kunnen. Als er 1000 boeddhisten bijkomen en één daarvan is monnik, dan groeit het monastieke boeddhisme ook. Overigens sprak hij zichzelf enigszins tegen – in een blogpost van 14 september 2010 zegt hij nog dat tijdens een grote bijeenkomst van boeddhisten ‘I was the only robed monastic in sight; the word Sangha has taken on a wider meaning in North America, for sure. So be it - - the Dharma emerges in the West.’ Dat lijkt meer conform de realiteit.
Mystique ou ethique monastique
Sure vindt dat het kloosterboeddhisme, meer specifiek de vinaya (boeddhistische monastieke leefregels), het boeddhisme in de VS hebben gered. Robert Aitken zei volgens Sure al dat het gaat om sila, samadhi en prajna (deugd, meditatie en wijsheid). Maar we hebben er in het westen sila maar afgehaald en zijn direct naar meditatie gegaan. Met desastreuze gevolgen – bedhopping en financiële schandalen binnen tien jaar na de landing van het boeddhisme in de VS, eind jaren ‘60. Maar dankzij de monastieke vinaya gaat het nu veel beter, vindt Sure, daarbij voorbijgaand aan recente schandalen. ‘De ethiek van de vinaya is cruciaal. Ook voor leken.’ By the way, Aitken heeft zelf jarenlang het sexuele wangedrag van Eido Shimano onder de pet gehouden, ‘om de Amerikaanse Dharma te beschermen’. Mooie sila.
Ethiek is een mateloos complex en veelzijdig onderwerp. Sommigen vinden leefregels belangrijk (een corset waarnaar je lichaam zich uiteindelijk vormt?), anderen zeggen dat het door de beoefening ‘van binnenuit’ zou moeten komen (minder eten en goed bewegen maakt je op den duur vanzelf slank?). Weer anderen zeggen dat ethiek en moraal verheven lijken, maar simpelweg gericht zijn op versterking van de band met de ingroup en soortbehoud, en genetisch bepaald (aanmaak van oxytocine / vasopressine na goede daden – goed doen voelt lekker, puur eigenbelang dus?). Ik laat het hier maar even.
Prototypische protestantse boeddhist
Verder, ik weet niet of hij het zelf in de gaten heeft, maar Sure is het prototype van David Chapman’s protestantse boeddhist. Hij maakte een paar politiek-correcte opmerkingen over gelijke rechten voor man en vrouw (en dat dat in zijn traditie in China altijd al zo was) en dat meditatie niet alleen geschikt is voor witte mannen. De kenmerken van het boeddhisme zijn volgens Sure:
1. Egalitair
2. Psychologische oriëntatie
3. Wetenschapsvriendelijk / empirisch (zie Chapman hier, laatste kopje)
4. Mahayana boeddhisme geeft de natuur zijn plaats en stelt de mens in de natuur, als deel ervan, niet als heerser erover.
Ad 1. Er zit geen priesterklasse tussen. Contact met een monnik of non is niet essentieel voor je beoefening. Iedereen staat zelf oog in oog met de Boeddha. Je relatie met de Boeddha is je relatie met je ontwaakte geest. De status van vrouwen is hetzelfde als die van mannen. Het is een etnisch-culturele weeffout als dat niet zo is. Er is democratische toegang tot de leer. Ieder heeft wijsheid die gelijk is aan die van de Boeddha of kan die ontwikkelen.
Ad 2. De Boeddha was de eerste psychotherapeut.
Ad 3. Van alle religies is het boeddhisme het minst wetenschapsonvriendelijk. Het model van de Boeddha kan getoetst worden door iedereen, overal, met dezelfde resultaten (?).
Ad 4. Er is een wederzijdse afhankelijkheid, complete onderlinge verbondenheid, complete verantwoordelijkheid. Dat is mahayana. Dus maximale compassie en vriendelijkheid, minimaal vlees eten en niet liegen. Ecologie.
En om die vier redenen past het boeddhisme ook zo enorm goed in de westerse samenleving, volgens Sure. Maar dat is logisch, zegt Chapman:
Buddhist modernism is attractively familiar
Buddhist modernism has been successful because it makes sense to Westerners. That’s not surprising: much of it is our own culture, repackaged and passed back to us. Familiar ideas about individual access to ultimate truth (a core theme of Protestantism), social justice, and emotional health are dressed up with Sanskrit, Pali, or Tibetan words, and supported with highly selective quotations from Buddhist scripture. That makes them intriguingly exotic, yet comfortably unthreatening.
Pure PR
Omdat het zo’n ingestudeerd PR-praatje leek (en dat begon al bij de reclame voor het kloosterboeddhisme), vroeg ik me even af wat er tijdens die Maha Teacher Council is bepraat, en of er een soort marketingverhaal is afgesproken. Zo kwam het over. Maar misschien is het gewoon mainstream. Ik vind het ook niet erg als je ergens enthousiast over bent en er de mooie dingen van belicht, maar dat ontbrak nou juist, het was meer lippendienst. Enige bevlogenheid kon ik niet bespeuren. Helaas. Hij glimlachte wel heel oprecht vriendelijk.
Nou kostte het even, maar ik vond één kort youtube filmpje dat enige twijfel wegnam:
Sure houdt van gitaarspelen (filmpje - cheesy!) , poppenspel, vegetarisch eten (filmpje - dat is dan weer een minder optreden) en eenheid in de wereld. Zie ook zijn blog.
Goud van oud – drie stappen, één buiging
Hieronder nog wat oud materiaal, Sure startte in mei 1977 samen met een collega-monnik een ‘three steps, one bow’-pelgrimage van tweeënhalf jaar, en tegelijk een stilteperiode van zes jaar (ik geloof dat hij wel over de dharma mocht spreken, en verder niet).
Ook hier een aantal zwaar protestante noties: ‘Bow and repent of past karma of mine.’ Schuld en boete, de mens is zondig en geneigd tot het kwade. Dat komt ook vaak terug in de teksten van de brieven die hij aan zijn leraar Hsuan Hua schrijft in die periode. Daarin lijkt hij soms op een jongetje dat zijn uiterste best doet om bevestiging van zijn vader te krijgen. Hij is niet vies van verbale zelfkastijding in de trant van ‘ik ben zondig en zie mijn fouten.’ Op 13 mei 1979 schrijft Sure:
‘Buddhahood is nothing but a thought of perfect humanhood. The hells are made from afflicted and stupid thoughts.’
‘Last night as I sat in the Plymouth during evening recitation, my mind fell into a snakes’ den of doubts. The pressure and mental discomfort grew unbearable instantly. I checked and sure enough I had dropped my vajra-sword and stopped my concentration on the practice of returning the light. I was letting my thoughts drift. Like a ship without a rudder, I was heading for the reef. I thought: ‘I’ve been through this movie before, it’s a horror story about greed, fear, and selfish desire. STOP IT!’ Up went the sword. Snick! The energy behind the negative doubts came back to center and I laughed out loud. It was all my own ignorance after all, pushing me around again, making me dance like a puppet on strings.’
Beetje NLP ook, lijkt het haast. Het buigen voor de wereldvrede roept, naast bewondering, ook mateloos veel woede en agressie op van niet-begrijpende voorbijgangers. Schelden, dreigen en stenen gooien zijn aan de orde van de dag. Anderzijds zijn ze heilig overtuigd en niet gespeend van een stevige (over)dosis naïviteit en bijgeloof:
May 21, 1977 - The newspaper announces “Arms Sales Reduction” “Carter to Limit Weapon Sales.” Not that we claim direct credit for this event, but here are the facts:
(1) the bowing trip is dedicated to an ending of disasters, catastrophes, and calamities (including nuclear holocausts). We are out to influence people to stop making and selling destructive weapons. We want people to end their karma of hatred and fighting.
(2) When the trip was well underway through L.A., Jimmy Carter also showed up in town. He was here for three days while we bowed.
(3) There are some powerful spiritual beings on our side. We have witnessed their responses to our work.
(4) The Venerable Abbot has told his disciples that the heavenly dragons and others of the 8-fold division of ghosts and spirits and Dharma protectors are all out protecting us and furthering our mutual aims.
So is Carter’s response merely a coincidence? Or have we already achieved one of our major aims of the trip?
Let vooral op 'feiten' 3 en 4, en de empirische inslag van het boeddhisme die Sure nu claimt.
De brieven, een inside-verslag van een hele vreemde (en zware) onderneming en oorspronkelijk niet bedoeld voor publicatie, zijn te downloaden als e-book.
Hier het dagschema van de mannen:
Three Steps, One Bow Intensive Session Schedule
4-4:50 - morning recitation
5-6:30 - t’ai chi
6:30-7 - clean and move
7-8 - bow
8-8:20 - rest
8:20-9:20 - bow
9:20-9:40 - rest
9:40-10:30 - bow
10:30-11:30 - study, write
11:30-12:30 - meal
12:30-1:00 - write, meditate, study
1:00 - bow
2-2:20 - rest
2:20-3:20 - bow
3:20-3:40 - rest
3:40-4:40 - bow
4:40-5:00 - rest
5-5:45 - bow
6-7 - rest, meditate
7-9 - evening recitation and lecture
9:00 - meditate, read, write.
Commercial break
Nog even positief afsluiten. Waarom is meditatie ook alweer zo goed? Ik heb het er niet zo op, maar hele volksstammen schijnen dit prachtig te vinden. Allerlei mensen die boeddhisme en meditatie willen verkopen, citeren deze onderzoeken en cases. Helaas. Voor geluk, tegen onvruchtbaarheid en huidziekten.
Gewoon zitten en een leven zonder claims vind ik rijker.