Over zen en leven
Gastcolumn Kwartaalblad Boeddhisme, december 2003
The Great Zen Swindle
De Sex Pistols brachten eens een LP uit met de titel ‘The Great Rock & Roll Swindle’. Geen idee waar het op slaat, maar het is een leuke titel. En niet alleen in Rock & Roll, ook in zen wordt gezwendeld. Jeff Shore, een zenboeddhist, schrijft over de inhoud van één van zijn lezingen: ‘We zullen proberen wat van de overdreven claims en het simplistisch jargon op te ruimen, die niet alleen door zenleraren maar ook door zen-wetenschappers en schrijvers vaak worden gebruikt.’
Laat maar horen, ik kan niet wachten. Al te vaak sluiten we ons opnieuw op, in nieuwe concepten en ideeën. Ook en juist over datgene wat ons daar bij uitstek van zou moeten bevrijden: onze zen-beoefening. We lezen eens wat, horen eens wat, en hup, daar hebben we weer een nieuwe zak vol overbodige rommel die we met ons meezeulen.
Pas geleden kreeg ik een mail van iemand die ook zen beoefent. Ze schrijft: 'Ik kwam tussen de papieren zulke prachtige aantekeningen tegen: "Handelingen komen op een natuurlijke manier uit het hart of niet. We doen niets, we leven gewoon als we natuurlijk zijn." O, was ik maar natuurlijk.'
Ik weet niet of ze het zelf heeft geschreven of niet, maar de uitspraak over natuurlijk handelen valt wat mij betreft in de categorie zenzwendel: het zijn overdreven claims en het is simplistisch jargon. ‘We doen niets, we leven gewoon als we natuurlijk zijn’. Dat lijkt haast alsof alles maar zo’n beetje vanzelf gaat. Het is alsof het aan komt waaien, alsof we vanzelf weten hoe te handelen en ook vanzelf handelen. Gelukkig zegt de schrijfster er direct achteraan: ‘was ik maar natuurlijk’.
Maar er ís geen natuurlijkheid om na te streven! Dingen gáán helemaal niet vanzelf, of van een leien dakje. We moeten allemaal keihard werken, en je moet soms dingen doen waar je helemaal geen zin in hebt. Daar moet je je toe zetten, dat heeft met je hart heel weinig te maken. Als je handelingen níet op een natuurlijke manier uit je hart komen, wil dat niet zeggen dat je zenbeoefening tekortschiet. Al moet het onderuit je tenen komen: dat is goed genoeg, beter zelfs! Als je maar wéét dat het onderuit je tenen komt. En als je maar weet dat het is wat je wilt. Dán kan er misschien overgave en toewijding komen die natuurlijk is. Misschien, soms. Dat is een rijkdom die je niet verwacht en toch vindt: de rijkdom die te voorschijn komt in het kleine, het weerbarstige, het onvolkomene van jezelf en de hele situatie. De liefde en de overgave, de ontroering, het geluk, de schoonheid, alles wat natuurlijk is. Als je het niet verwacht, dán pas knalt je hart open.
Ron Sinnige
Laat maar horen, ik kan niet wachten. Al te vaak sluiten we ons opnieuw op, in nieuwe concepten en ideeën. Ook en juist over datgene wat ons daar bij uitstek van zou moeten bevrijden: onze zen-beoefening. We lezen eens wat, horen eens wat, en hup, daar hebben we weer een nieuwe zak vol overbodige rommel die we met ons meezeulen.
Pas geleden kreeg ik een mail van iemand die ook zen beoefent. Ze schrijft: 'Ik kwam tussen de papieren zulke prachtige aantekeningen tegen: "Handelingen komen op een natuurlijke manier uit het hart of niet. We doen niets, we leven gewoon als we natuurlijk zijn." O, was ik maar natuurlijk.'
Ik weet niet of ze het zelf heeft geschreven of niet, maar de uitspraak over natuurlijk handelen valt wat mij betreft in de categorie zenzwendel: het zijn overdreven claims en het is simplistisch jargon. ‘We doen niets, we leven gewoon als we natuurlijk zijn’. Dat lijkt haast alsof alles maar zo’n beetje vanzelf gaat. Het is alsof het aan komt waaien, alsof we vanzelf weten hoe te handelen en ook vanzelf handelen. Gelukkig zegt de schrijfster er direct achteraan: ‘was ik maar natuurlijk’.
Maar er ís geen natuurlijkheid om na te streven! Dingen gáán helemaal niet vanzelf, of van een leien dakje. We moeten allemaal keihard werken, en je moet soms dingen doen waar je helemaal geen zin in hebt. Daar moet je je toe zetten, dat heeft met je hart heel weinig te maken. Als je handelingen níet op een natuurlijke manier uit je hart komen, wil dat niet zeggen dat je zenbeoefening tekortschiet. Al moet het onderuit je tenen komen: dat is goed genoeg, beter zelfs! Als je maar wéét dat het onderuit je tenen komt. En als je maar weet dat het is wat je wilt. Dán kan er misschien overgave en toewijding komen die natuurlijk is. Misschien, soms. Dat is een rijkdom die je niet verwacht en toch vindt: de rijkdom die te voorschijn komt in het kleine, het weerbarstige, het onvolkomene van jezelf en de hele situatie. De liefde en de overgave, de ontroering, het geluk, de schoonheid, alles wat natuurlijk is. Als je het niet verwacht, dán pas knalt je hart open.
Ron Sinnige
