Over zen en leven
Interview in ‘Interne Post’, intern magazine van de VPRO, mei 1999
Buitenschoolse activiteiten
'Meditatie is een betrekkelijk rotwoord'
Ron Sinnige is 33 jaar, getrouwd, en vader van ‘een hele lieve dochter van alweer 8 jaar’. Sinds September 1993 werkt hij bij de VPRO, eerst op het secretariaat van de vereniging en later onder andere bij de Gids, Jeugd en De Avonden. ‘Tussentijds ging ik regelmatig naar Japan om in een zenklooster te trainen, en als ik terug kwam was er meestal wel ergens iets te doen bij de VPRO’, vertelt hij. Sinds een jaar werkt hij op de afdeling Planning en Productie, maar daarbuiten houdt hij zich bezig met het geven van zencursussen in Utrecht.
Voor de leek: wat is Zen?
Soms omschrijf ik zen als ‘een oefening in aandacht in alle situaties van je dagelijks leven’. Het zitten, wat door veel mensen mediteren genoemd wordt, is daarbij je basis. Hoewel ik meditatie een betrekkelijk rotwoord vind, want het heeft weer allerlei zweverige connotaties, die niks te maken hebben met waar het in zen om gaat. Namelijk met jezelf oefenen in aandacht, waardoor je die ook meer en meer kan ontwikkelen in je dagelijkse dingen. Maar dat alleen is geen zen, dat is de training van zen, de oefening. De essentie van zen is: zien wie je werkelijk bent. Meestal hebben we allerlei ideeën over onszelf en de wereld om ons heen. Zen brengt je in contact met de realiteit die niet in ideeën, gedachten en concepten te 'vangen' is, een meer directe ervaring.
Hoe en wanneer ben jij ermee in aanraking gekomen?
Op de middelbare school, ik was toen 17, was er een geschiedenisleraar die buiten de normale lesuren yoga-les gaf. Die leraar vertelde ook wel eens wat over Indiase filosofie en meditatie enzo. Dat leek me wel wat, ik dacht dat je van meditatie gelukkiger zou worden. Ik ben toen bij een zengroepje gegaan, maar in tegenstelling tot wat ik had gehoopt en verwacht, werd ik helemaal niet vanzelf gelukkiger. Die zomer was ik in Zwitserland, waar Krishnamurti toespraken hield. Hij vond dat je geen methode moest volgen en dat meditatie spontaan moest zijn. Daarna ben ik gestopt met zitten.
Toch moest ik er iets mee, alleen kon ik op de één of andere manier de goede ingang niet vinden, zo leek het. Een tijdje later besloot ik toch weer de draad op te pakken en sindsdien zit ik regelmatig. Ik heb trainingen gevolgd, aanvankelijk in Europa en later ook in Japan.
Waarom is 't belangrijk voor jou?
Er is wel degelijk iets te ‘bereiken’ in zen, maar dan meer in de zin van loslaten: het ‘niet-bereiken’ bereiken en ontdekken dat alles er allang is precies zoals het is. De grootste rijkdom in m'n leven is precies dat. Het is iets moois, iets simpels, soms ontroerends. Maar daar sta ik heus niet steeds bij stil.
Wat betekent 't voor jou in je dagelijks leven?
Moeilijk uit te leggen. In ieder geval dat ik min of meer regelmatig zit. En dat ik erg en ongecompliceerd kan genieten van een biertje of een kop lekkere koffie, maar ik denk niet dat dat is voorbehouden aan zen-beoefenaars.
Wordt de wereld beter van zen?
Ik denk het eigenlijk niet, ik heb er nooit zo bij stilgestaan, maar als je kijkt naar alle ellende, onrecht en geweld, dan valt er nog heel wat te doen. Ten tijde van de oorlog in Vietnam zei een Japanse zenmeester eens: omdat ík niet goed genoeg mijn best doe, is het dáár oorlog! Met zoveel woorden: het is ónze verantwoordelijkheid, ieders eigen verantwoordelijkheid. Dat betekent natuurlijk niet dat als iemand maar hard genoeg mediteert, de oorlogen vanzelf ophouden. Maar het houdt wel in dat ik op ieder moment verantwoordelijk ben voor wat ik doe, en voor de gevolgen daarvan.
Misschien dat als iedereen zo nu en dan eens stevig zou zitten, het denken in ideologieën en het streven naar macht, prestige en rijkdom een iets minder grote rol zouden spelen in de wereld. Maar garanties zijn er niet, ook monniken en zenbeoefenaars hebben hun onhebbelijkheden. Ik kan je talloze voorbeelden geven van situaties en momenten in de geschiedenis waar er van alles fout gegaan is wat dat betreft. Hoe hard je ook mediteert, een zelfkritische houding blijft van levensbelang.
Wat moeten wij ons bij Zen-cursussen voorstellen?
Heel simpel komt het erop neer dat ik mensen leer hoe ze kunnen zitten (hoe zit je, hoe haal je adem, waarop richt je je aandacht), en dat ik het een en ander vertel over de achtergronden van zen, en over zen en je dagelijks leven. Een avond begint altijd met zo’n inleiding. Daarna zitten we (dat bouw ik langzaam op, van 2x10 minuten in het begin tot 2x25 minuten aan het eind van de cursus), waarbij ik dan de houdingen waar nodig corrigeer. Als mensen na een introductiecursus de smaak te pakken hebben, kunnen ze doorgaan in een geoefendengroep.
Wat verwachten mensen doorgaans van een Zen-cursus en kun jij daaraan tegemoet komen?
Veel mensen komen bij zen omdat ze meer ontspannen of minder gestresst door het leven willen gaan of beter willen presteren. Hoewel er wel allerlei positieve effecten van zen zijn te noemen, is dat niet waar het 'm nou om te doen is. Bovendien kun je er niet vanuit gaan dat die effecten plaatsvinden zoals je ze van tevoren had bedacht. Zen is in eerste (en laatste) instantie: zien wie je bent, precies zoals je bent. Meestal willen we dat liever niet, en projecteren we een doel in de toekomst: als ik nou eerst maar die cursus doe, dan ben ik daarna wel een beter mens, meer ontspannen, effectiever in mijn functioneren of wat dan ook. Maar werkelijke ontspanning ontstaat vanuit het zien dat er, fundamenteel althans, niks mist op dít moment, precies zoals het is, precies zoals ik ben. Dus zen gaat eigenlijk over het doorbreken van het denken in doelen en middelen om die te bereiken. En dat probeer ik de mensen die op de cursus te komen duidelijk te maken. Dat vraagt voor de meesten van ons een draai van 180 graden.
Ben je een gelukkig mens en zo ja, in hoeverre is dat aan Zen te danken?
De plek waar je bent, hoe je ook bent, gelukkig of ongelukkig, kwaad of blij of iets daartussenin, is de ‘ware’ plek. Als je die plek kan ‘vinden’, zijn gelukkig of niet gelukkig in zekere zin allebei even waardevol, twee aspecten van dezelfde werkelijkheid. Als je dingen kan nemen voor wat ze zijn, kun je dat misschien wel ‘geluk’ noemen. Maar dat betekent dan weer niet dat je als zen-beoefenaar maar berust in alles ‘omdat het nou eenmaal zo is’, integendeel.
Pam van der Veen
Redacteur Gids en Interne Post
ZEN onder de Dom homepage:
http://www.zenonderdedom.nl
Voor de leek: wat is Zen?
Soms omschrijf ik zen als ‘een oefening in aandacht in alle situaties van je dagelijks leven’. Het zitten, wat door veel mensen mediteren genoemd wordt, is daarbij je basis. Hoewel ik meditatie een betrekkelijk rotwoord vind, want het heeft weer allerlei zweverige connotaties, die niks te maken hebben met waar het in zen om gaat. Namelijk met jezelf oefenen in aandacht, waardoor je die ook meer en meer kan ontwikkelen in je dagelijkse dingen. Maar dat alleen is geen zen, dat is de training van zen, de oefening. De essentie van zen is: zien wie je werkelijk bent. Meestal hebben we allerlei ideeën over onszelf en de wereld om ons heen. Zen brengt je in contact met de realiteit die niet in ideeën, gedachten en concepten te 'vangen' is, een meer directe ervaring.
Hoe en wanneer ben jij ermee in aanraking gekomen?
Op de middelbare school, ik was toen 17, was er een geschiedenisleraar die buiten de normale lesuren yoga-les gaf. Die leraar vertelde ook wel eens wat over Indiase filosofie en meditatie enzo. Dat leek me wel wat, ik dacht dat je van meditatie gelukkiger zou worden. Ik ben toen bij een zengroepje gegaan, maar in tegenstelling tot wat ik had gehoopt en verwacht, werd ik helemaal niet vanzelf gelukkiger. Die zomer was ik in Zwitserland, waar Krishnamurti toespraken hield. Hij vond dat je geen methode moest volgen en dat meditatie spontaan moest zijn. Daarna ben ik gestopt met zitten.
Toch moest ik er iets mee, alleen kon ik op de één of andere manier de goede ingang niet vinden, zo leek het. Een tijdje later besloot ik toch weer de draad op te pakken en sindsdien zit ik regelmatig. Ik heb trainingen gevolgd, aanvankelijk in Europa en later ook in Japan.
Waarom is 't belangrijk voor jou?
Er is wel degelijk iets te ‘bereiken’ in zen, maar dan meer in de zin van loslaten: het ‘niet-bereiken’ bereiken en ontdekken dat alles er allang is precies zoals het is. De grootste rijkdom in m'n leven is precies dat. Het is iets moois, iets simpels, soms ontroerends. Maar daar sta ik heus niet steeds bij stil.
Wat betekent 't voor jou in je dagelijks leven?
Moeilijk uit te leggen. In ieder geval dat ik min of meer regelmatig zit. En dat ik erg en ongecompliceerd kan genieten van een biertje of een kop lekkere koffie, maar ik denk niet dat dat is voorbehouden aan zen-beoefenaars.
Wordt de wereld beter van zen?
Ik denk het eigenlijk niet, ik heb er nooit zo bij stilgestaan, maar als je kijkt naar alle ellende, onrecht en geweld, dan valt er nog heel wat te doen. Ten tijde van de oorlog in Vietnam zei een Japanse zenmeester eens: omdat ík niet goed genoeg mijn best doe, is het dáár oorlog! Met zoveel woorden: het is ónze verantwoordelijkheid, ieders eigen verantwoordelijkheid. Dat betekent natuurlijk niet dat als iemand maar hard genoeg mediteert, de oorlogen vanzelf ophouden. Maar het houdt wel in dat ik op ieder moment verantwoordelijk ben voor wat ik doe, en voor de gevolgen daarvan.
Misschien dat als iedereen zo nu en dan eens stevig zou zitten, het denken in ideologieën en het streven naar macht, prestige en rijkdom een iets minder grote rol zouden spelen in de wereld. Maar garanties zijn er niet, ook monniken en zenbeoefenaars hebben hun onhebbelijkheden. Ik kan je talloze voorbeelden geven van situaties en momenten in de geschiedenis waar er van alles fout gegaan is wat dat betreft. Hoe hard je ook mediteert, een zelfkritische houding blijft van levensbelang.
Wat moeten wij ons bij Zen-cursussen voorstellen?
Heel simpel komt het erop neer dat ik mensen leer hoe ze kunnen zitten (hoe zit je, hoe haal je adem, waarop richt je je aandacht), en dat ik het een en ander vertel over de achtergronden van zen, en over zen en je dagelijks leven. Een avond begint altijd met zo’n inleiding. Daarna zitten we (dat bouw ik langzaam op, van 2x10 minuten in het begin tot 2x25 minuten aan het eind van de cursus), waarbij ik dan de houdingen waar nodig corrigeer. Als mensen na een introductiecursus de smaak te pakken hebben, kunnen ze doorgaan in een geoefendengroep.
Wat verwachten mensen doorgaans van een Zen-cursus en kun jij daaraan tegemoet komen?
Veel mensen komen bij zen omdat ze meer ontspannen of minder gestresst door het leven willen gaan of beter willen presteren. Hoewel er wel allerlei positieve effecten van zen zijn te noemen, is dat niet waar het 'm nou om te doen is. Bovendien kun je er niet vanuit gaan dat die effecten plaatsvinden zoals je ze van tevoren had bedacht. Zen is in eerste (en laatste) instantie: zien wie je bent, precies zoals je bent. Meestal willen we dat liever niet, en projecteren we een doel in de toekomst: als ik nou eerst maar die cursus doe, dan ben ik daarna wel een beter mens, meer ontspannen, effectiever in mijn functioneren of wat dan ook. Maar werkelijke ontspanning ontstaat vanuit het zien dat er, fundamenteel althans, niks mist op dít moment, precies zoals het is, precies zoals ik ben. Dus zen gaat eigenlijk over het doorbreken van het denken in doelen en middelen om die te bereiken. En dat probeer ik de mensen die op de cursus te komen duidelijk te maken. Dat vraagt voor de meesten van ons een draai van 180 graden.
Ben je een gelukkig mens en zo ja, in hoeverre is dat aan Zen te danken?
De plek waar je bent, hoe je ook bent, gelukkig of ongelukkig, kwaad of blij of iets daartussenin, is de ‘ware’ plek. Als je die plek kan ‘vinden’, zijn gelukkig of niet gelukkig in zekere zin allebei even waardevol, twee aspecten van dezelfde werkelijkheid. Als je dingen kan nemen voor wat ze zijn, kun je dat misschien wel ‘geluk’ noemen. Maar dat betekent dan weer niet dat je als zen-beoefenaar maar berust in alles ‘omdat het nou eenmaal zo is’, integendeel.
Pam van der Veen
Redacteur Gids en Interne Post
ZEN onder de Dom homepage:
http://www.zenonderdedom.nl
